W dniu 08.10.2025r. uczestnicy Klubu Seniora wraz z osobami towarzyszącymi, odbyli wycieczkę po zabytkowym osiedlu górniczym Nikiszowiec.

Obok nas dreptał  mały psiak rasy Terrier, który ogarniał panoramę miasta z nieco niższego od nas poziomu. Przekazano nam mnóstwo ciekawych informacji o tym unikatowym miejscu, na bieżąco w trakcie naszego spaceru ulicami kolonii, opowiadał nam o osiedlu  mieszkaniec jednego z ceglanych bloków Nikiszowca, przewodnik Pan Zbigniew Przybyłka. Pan Zbigniew wprowadził nas w etymologię nazw związanych z tym i sąsiednimi miejscami, zarysował nam tło historyczne powstania i rozwoju przemysłu górniczego na tym terenie oraz przedstawił postacie, które wywarły swe piętno na rozwoju tego zakątka na mapie Górnego Śląska.

Punktem zbiórki był plac przed kościołem Św. Anny, a sama świątynia była pierwszym obiektem na trasie naszej wycieczki, od którego rozpoczęliśmy zwiedzanie tej jednostki osadniczej. Materiałem, z którego Kościół został zbudowany jest ta sama odkryta czerwona cegła licówka, która stanowi podstawowy materiał budulcowy całego osiedla. I to ta odkryta cegła oraz ciekawy układ geometrycznej zabudowy, postawionej na gruncie w kształcie trójkąta, z wyraźnie wydzielonymi, przestronnymi i regularnymi ciągami komunikacyjnymi, daje wrażenie uporządkowania architektonicznego i niewątpliwie wyróżnia się na tle zabudowy Katowic.

Sama świątynia z powodu I wojny światowej była budowana przez 13 lat. Jest wzniesiona w stylu neobarokowym z wieżami górującymi nad dachami ceglanych bloków. Na jej terenie, w sąsiadującym z nią parku znajduje się najstarszy obiekt kolonii, jakim jest kamienny obelisk z wazonem z 1835 roku. Był własnością Aleksandra Mieroszewskiego. Wyryto na nim inskrypcję z wierszem autorstwa fundatora. Jest to jeden z najstarszych napisów w języku polskim na terenie Katowic. Na murze okalającym kościół Św. Anny z inicjatywy jednego z proboszczów postanowiono upamiętnić górników, którzy swą pracę na kopalni „Wieczorek” (wcześniej „Giesche”) przypłacili życiem. Każdego z nich upamiętnia jedna z 360 płytek ułożonych kolumnowo, a każda z kolumn dedykowana jest poszczególnym latom funkcjonowania kopalni.

 Z biegiem czasu na terenie kolonii doszły pomniki ku czci bohaterów powstań śląskich, tablice upamiętniające kierowanie akcją strajkową w latach 1923-1924. O wydarzeniach tamtych czasów przypominają nam filmy w reżyserii Kazimierza Kutza „Sól ziemi czarnej” czy „Perła w koronie”. Niektóre sceny tu wymienionych filmów, jak i wielu innych były kręcone w Nikiszowcu.

Atrakcją, zwłaszcza dla dzieci towarzyszących zwiedzającym osiedle rodzicom, jest grupa figurek tzw. beboków. Beboki jako demony słowiańskich wierzeń były straszakiem na niesforne dzieci, którymi straszyli rodzice swą dziatwę. Figurki te są umieszczone w różnych miejscach, a zadaniem dzieci jest ich wypatrzenie w trakcie spaceru po osiedlu. Figurki te powstały z inicjatywy i według projektu katowickiego artysty Grzegorza Chudego, a pierwsze z nich stanęły w lipcu 2021 roku właśnie w Nikiszowcu.

Mozaika kwiatowa na fasadzie jednego z budynków, która jest znakiem rozpoznawalnym kolonii Nikiszowiec, przyciąga wzrok każdego, kto zahaczył o to miejsce.

Koncepcja zabudowy patronackiej, wedle której powstało to osiedle górnicze, kierowała się użytecznością i dostarczaniem takich miejsc, które służyły ogółowi mieszkańców..

Już w początkowych latach istnienia kolonii były tu łaźnie dla kobiet (mężczyźni korzystali z łaźni przykopalnianej), pralnie, gospoda, szkoła, ciąg sklepów, lokale usługowe, restauracja wraz z salą widowiskową, apteka, posterunek policji z aresztem, dom noclegowy dla samotnych górników. Dziedzińce,  w zamkniętych obrysach dziewięciu ceglanych bloków, sprzyjały rozwojowi kontaktów społeczności lokalnej. Od samego początku osiedle Nikiszowiec było wyposażone w energię elektryczną, a także było w pełni skanalizowane, z dostępem do oczyszczalni ścieków i podłączone do wodociągów. Kopalnia zapewniała również ochronę przeciwpożarową.

Zwieńczeniem pełnej wrażeń wycieczki w plenerze był poczęstunek w Cafe Byfyj na Nikiszowcu, gdzie uczestnicy wycieczki mogli usiąść przy stolikach, w historycznych murach tłumnie odwiedzanej kawiarni, wymienić się spostrzeżeniami, wypić pyszną kawę czy herbatę i delektować się słodkimi wypiekami piekarni Michalski.

Końcowe spotkanie przebiegało w miłej atmosferze i wszyscy wrócili do domów ze wspaniałymi wspomnieniami.

Zapraszamy na kolejną wycieczkę do Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności na terenie kopalni Wujek w Katowicach  w dniu 13 listopada 2025 roku – zwiedzanie od godz. 12.00, zbiórka pod Centrum ( brama Kopalni Wujek) dla osób z dojazdem własnym o godz. 11.45, a dla osób z dojazdem z Ulicy Sokolskiej ( właściwie ulicy Opolskiej w pobliżu naszej siedziby, bo na Sokolskiej są problemy z parkowaniem) o godz.11.15. Po zwiedzaniu przewidziana niespodzianka.

Zapisy do 07 listopada 2025 roku na grupie Whatsapp lub na adres mailowy radakatowice@org.pl.

Wycieczka refundowana ze środków Regionalnego Oddziału PIBR w Katowicach w ramach budżetu uchwalonego przez Radę Regionu .

Zapraszamy też na następne spotkanie, które odbędzie się 22 października 2025 roku o godz.11.00, w siedzibie PIBR w Katowicach ul. Sokolska 3 . Naszym gościem będzie Pani Marzena Pyrz z I Urzędu Skarbowego w Katowicach, która przybliży nam zagadnienia podatku od spadków i darowizn.

ZAPRASZAMY Z OSOBAMI TOWARZYSZĄCYMI

Mirosława Stępińska- Sekretarz Klubu Seniora

Wiesława Bagińska-Rusek- Przewodnicząca Klubu Seniora